آفات مهم سیب

• شته مومي (خونی) سيب (Eriosoma lanigerum):

اين آفت، زمستان را روي ريشه‌ها سپري كرده و ضمن فعاليت خود روي ريشه‌هاي فوقانی و نزديک سطح خاک باعث ايجاد تغيير شكل در آن‌ها مي‌گردد. دليل نامگذاری آن ترشحات مومی سفيد و الياف مانند آن و اينكه در صورت له شدن آن، محتويات قرمز از بدن خارج مي‌شود می‌باشد. اين شته دو ميزبانه است و ميزبان اول آن نارون آمريكايی در ايران وجود ندارد، لذا فقط فرم بكرزا و غيرجنسی آن روي درختان دانه دار بخصوص سيب خسارت ایجاد می‌کند. از جمله محل‌هاي خسارت و فعاليت آفت روي ميزبان مي‌توان به تنه، شاخه و سرشاخه، طوقه و ريشه اشاره كرد.

اين آفت يكي از عوامل اصلی خسارت در نهالستان‌های مناطق آلوده نيز می‌باشد و به علت مخفی بودن بخشی از خسارت آن (روی ريشه) به سادگی همراه با نهال‌های آلوده منتقل می‌شود. بر اثر تغذيه و عكس العمل ميزبان به ترشحات بزاقی آفت، اندام‌های مورد حمله تغيير شكل پيدا می‌كنند. اين تغيير شكل ابتدا به صورت تورم بافت آلوده و سپس ايجاد ترک و شكاف در آن است.

• روانه زنبورمانند (Synanthedon myopaeformis)

ميزبانان آفت، انواع درختان دانه‌دار و هسته‌دار می‌باشند كه در اين ميان سيب بيش از بقيه مورد حمله قرار می‌گيرد. زمستان گذرانی آفت به صورت لارو و در عمق پوست تنه و سرشاخه‌های قطور است. آفت يک نسل خود را در مدت يک تا دو سال سپری می‌كند، به اين ترتيب كه در مناطق دشت و كم ارتفاع يک نسل در سال و در مناطق مرتفع يک نسل را در دو سال طی می‌كند. اوج خروج حشرات كامل از اواسط خرداد تا آخر تير است. لاروها پس از خروج به عمق چوب نفوذ كرده و در منطقه كامبيوم در جهات مختلف ايجاد دالان می‌كنند.

کنترل:

وجود هرگونه زخم پروانه‌های ماده اين آفت را برای تخمريزی در آن محل ترغيب می‌كند. همچنين بروز هرگونه ضعف در گياه نيز می‌تواند زمينه را برای آلودگی به اين آفت مهيا سازد. بر اين اساس تقويت درخت و مدیریت آبياری برای جلوگيری از آلودگی بسيار موثر است. در خصوص مبارزه شيميايی استفاده از تركيبات فسفره موجود تقريباً يک هفته پس از ظهور حشرات كامل موثر است.

• شپشک سپردار واوی سيب (Lepidosaphes malicola):

حشره ماده پس از جفتگيری، تخم‌های خود را در زير سپر قرار می‌دهد به طوريكه زير سپر مملو از تخم شده و پس از تخمريزی بقايای جسد حشره ماده در گوشه سپر ديده می‌شود. تخم‌ها پس از طی دوران جنينی خود تفريخ شده و پوره‌های آفت از زير آن خارج می‌شوند. پوره‌ها با فروكردن خرطوم بلند خود به داخل نسج ميزبان شروع به ترشح اولين سپر پورگی كرده و همزمان چشم‌ها، شاخک‌ها و پاهای خود را از دست می‌دهند. آلودگی روی اندام‌های مختلف گياه از جمله سرشاخه‌ها، تنه، ميوه و حتی  برگ‌ها ديده می‌شود خسارت اين آفت در برخی ارقام محلی سيب به حدی است كه درختان زيادی از اين بابت خشک شده‌اند. درختان مذكور در اثر تغذيه آفت ابتدا به شدت ضعيف می‌شوند. ضعف مذكور علاوه بر هدر دادن شيره پرورده، ناشی از تاثيرات فيزيولوژيک تغذيه حشرات كامل و پوره‌های سنين مختلف نيز می‌باشد. زمستان‌گذراني آفت به صورت تخم و در زير سپر حشرات ماده است.

کنترل:

مبارزه شیمیایی با پوره سن 1 آفت در ابتدای فصل و زمانی که هنوز سپر تشکیل نشده است انجام می‌گردد.

• ليسه سیب (Yponomeuta malinellus):

حشرات ماده پس از جفتگيری اقدام به تخم ريزی می‌كنند. تخم‌ها به صورت مجتمع و عمدتاً روی سرشاخه‌هايی با قطر حدود 1 سانتيمتر و كمتر گذاشته می‌شوند. دسته جات تخم آفت اصطلاحاً پولک ناميده می‌شوند. لاروهای سن 1 آفت پس از 10- 15 روز از تخم خارج شده و بقيه تابستان و پاييز و زمستان را به همان حال در زير پولک سپری می‌كنند. بنابراين زمستان‌گذرانی آفت به صورت لاروهای سن 1 گرسنه و در زير پولک‌ها است.

در بهار بعد از مساعدت هوا لاروهای مذكور از زير پولک خارج شده و پس از رسيدن به برگ‌های جوان ميزبان به داخل پارانشيم برگ نفوذ می‌كنند. اين لاروها پس از مختصری تغذيه و يكبار تغيير جلد از داخل پارانشيم برگ خارج شده و به طور دسته جمعی از بافت‎های بين رگبرگ‌ها تغذيه کرده و اقدام به تنیدن تار می‌کنند.

کنترل:

در حالت‌های طغيانی و قبل از تنيدن تار در مناطق با سابقه آلودگی بالا می‌توان با استفاده از تركيبات فسفره متداول آفت را كنترل كرد. اين زمان علاوه بر اين آفت، می‌تواند آفاتی مثل شته سبز سيب و سرخرطومي سيب را نيز كنترل كند. همچنين استفاده از تركيبات IGR نيز از ديگر موارد كنترل آفت است.

• کرم سیب (Cydia pomonella):

اين آفت، آفت كليدی و در حقيقت وضعيت آن محور كنترل آفات سيب است. بنابراين معمولاً سعی می‌شود كنترل ديگر آفت را نيز با تغيير در زمان مبارزه شيميايی با اين آفت هماهنگ كنيم به نحوی كه ضمن كنترل كرم سيب ديگر آفات نيز حتی المقدور خسارتشان به حد قابل قبول تقليل يابد لاروهای سن 1 پس از تفريح تخم‌ها از آن‌ها خارج شده و به دنبال ميوه‌ها جهت ورود به آن‌ها می‌گردند. لارو پس از ورود به ميوه به سمت مركز آن يعنی دانه‌ها حركت می‌كند ميوه‌های خسارت ديده از نسل اول آفت معمولاً ريزش می‌كنند ولي ميوه‌های نسل‌های بعدی اكثراً روی درخت باقی‌میمانند.

كرم سيب در كشور ما دو تا چهار نسل در سال دارد و هرجا که درختان سیب کشت می‌شود این آفت وجود دارد. از نظر ميزبان اين آفت به ديگر درختان ميوه دانه‌دار و برخی درختان هسته‌دار از قبيل زردآلو، هلو، گوجه، آلو، و گردو خسارت وارد می‌كند. اين آفت همچنين از روی ميوه گيلاس و حتی بادام نيز جمع آوری شده است. کرم سیب زمستان را به صورت لارو كامل و در پناهگاه‌های مختلف مثل زير پوستک درختان، لای كلوخه‌ها و بقايای گياهی پای درخت، در داخل پيله‌های تنيده شده به سر می‌برد كه در بهار تبديل به شفيره می‌شود.

کنترل:

به منظور كنترل شيميايی اين آفت می‌توان از تركيبات فسفره نفوذی و IGR ها و نئونيكوتين‌ها و… استفاده کرد.